تحلیل و بررسی مؤلفه‎‏های متعالی فضای ‎‏خانۀ سالمندان با محوریت ارتقا و تعالی احساس دلبستگی به مکان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معماری، واحدرفسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، رفسنجان، ایران

2 کارشناسی ارشد مهندسی معماری، مؤسسۀ آموزش عالی بعثت کرمان، کرمان، ‎‏ایران

چکیده

معماری پدیده‎‏‎‏ای در ارتباط با انسان است و باید متناسب با وی محقق شود، ازاین‎‏رو پرداختن به موضوع فضای متعالی انسان، به‎‏منزلۀ معرفت پایه در این دانش، انکارناپذیر می‎‏نماید. از سویی، ازآنجاکه تعریف از انسان سالمند و تلقیات از وی گاه بسیار متفاوت می‎‏نماید، تفاوت در درک از معماری متعالی نیز بسیار طبیعی خواهد بود. هر جامعه زمانی از نشاط و سرزندگی برخوردار خواهد بود که شهروندان آن سلامت روانی و جسمی مطلوبی داشته باشند. از این منظر، در مقالۀ پیش رو به شناخت ماهیت فضای ‎‏خانۀ سالمندان پرداخته شده و رابطۀ این شناخت از معماری با مؤلفه‎‏های گوناگون احساس دلبستگی از مکان بازشناسی شده است که به مرتبه‎‏بندی طراحی معماری متناسب با ساختار فضایی می‎‏انجامد. بنابراین، هدف از این پژوهش بررسی پارامترهای احساس دلبستگی به مکان در ‎‏خانۀ سالمندان است تا بتوان ساختار فضایی مناسب و متعالی برای سالمندان ایجاد کرد. اطلاعات لازم برای پژوهش با مصاحبه و بررسی اسناد و مدارک گردآوری شده و داده‎‏های به‎‏دست‎‏آمده با روش همبستگی تحلیل و بررسی شده است. نتیجه به‎‏دست‎‏آمده از این پژوهش بدین رهنمون می‎‏سازد که طراحی فضایی بر پایۀ مؤلفه‎‏های متعالی احساس دلبستگی به مکان در طراحی سبب افزایش امید به زندگی، کاهش افسردگی و افزایش رضایتمندی سالمند از محیط می‎‏شود.

کلیدواژه‌ها


امامقلی، عقیل، آیوازیان، سیمون، علیزاده محمدی و اسلامی، غلامرضا (1391). روان‎‏شناسی محیطی، عرصه مشترک معماری و علوم رفتاری. علوم رفتاری، 4(14)، 23-44.
اناری، مونا ( 1388). طراحی ‏خانۀ سالمندان شهر کاشان. پایان‎‏نامۀ کارشناسی معماری. دانشکدۀ فنی و مهندسی ایلام.
انوری، حسن (1382). فرهنگ فشرده سخن. تهران: انتشارات سخن.
حسینی، سیده مهدیه و محمودی‎‏نژاد، هادی (1396). تأثیر و نقش روان‎‏شناسی محیط و رنگ‎‏ها در طراحی ‎‏خانۀ سالمندان. دومین همایش بین المللی افق های نوین در مهندسی عمران، معماری و شهرسازی و مدیریت فرهنگی شهرها.
خورشیدی، شیوا، حسن‎‏پور، سحر و رستمی، راحله (1396). بررسی ابعاد مختلف روان‎‏شناسی حس تعلق به مکان و تأثیر آن بر رفتار. کنفرانس بین المللی عمران، معماری و شهرسازی ایران معاصر.
سرمست، بهرام و متوسلی، محمدمهدی (1389). بررسی و تحلیل نقش مقیاس مکان در میزان حس تعلق به مکان (مطالعه موردی :شهر تهران). مدیریت شهری، 8(26)، 133-146.
صدری سوادجانی، امین و طبائیان، سیده مرضیه (1393). کاربرد علم روانشناسی محیط در طراحی کالبدی مراکز آموزش، ویژۀ دانش آموزان کم‎‏توان ذهنی. اولین کنفرانس بین‏المللی روان‏شناسی و علوم رفتاری، تهران.
عزیزیان‎‏، محمدصادق (1393). روان‎‏شناسی محیطی و ارتباط آن با معماری و طراحی کالبدی. دومین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط زیست پایدار، همدان.
فلاحت، محمدصادق (1384). نقش طرح کالبدی در حس مکان مسجد. هنرهای زیبا، 22(428)، 57-66.
کیانی ابری، فرزانه و طباییان، سیده مرضیه (1395). کاربرد علم روان‎‏شناسی محیط در طراحی فضاهای آموزشی کودکان. کنفرانس بین‏المللی نخبگان عمران، معماری و شهرسازی، تهران.
میرفلاح نصیری، سیدنعمت الله (1386). مشخصه‎‏های جمعیت‎‏شناسی سالمندی جمعیت و نماگرهای مربوط در ایران. مجلۀ بررسی‏های آمار رسمی ایران، 18(2)، 1-14.
مدنی‎‏پور، علی و مرتضایی، فرهاد (1392). طراحی فضای شهری: نگرشی بر فرایند اجتماعی و مکانی. شرکت پردازش و برنامه‎‏ریزی شهری. چاپ دوم.
مطلبی، قاسم (1380). روان‎‏شناسی محیط دانشی نو در خدمت معماری و طراحی شهری. هنرهای زیبا، 10، 52-67.
Livingston, M., Bailey, N., & Kearns, A. (2008). People’s attachment to place the influence of neighbourhood deprivation. Chartered Institute of Housing, for the Joseph Rowntr
Steele, F. (1981). The sense of place. CBI Publishing Company, Boston.