پژوهشگران حیطۀ معماری، مانند بسیاری از علوم دیگر، نیازمند آگاهی از معنای درست متغیرهای میانجی، تعدیل گر، مداخله گر و رویه ها و آزمون های مربوط به آن ها هستند. اگرچه فرایندهای تعدیل و میانجی به منزلۀ دو تکنیک متداول برای پرداختن به سؤالات مربوط به زمان و دلیل ارتباط متغیرها بهتن هایی مفیدند، اما ادغام آنها در مدلی واحد محققان را قادر می سازد تا روابط پیچیده تر میان پدیده ها را بررسی کنند. با وجود این در مقالات علمی پژوهشی فارسی حوزۀ معماری، کمتر به کاربرد مدل های میانجی تعدیل شده توجه شده است. هدف از این پژوهش، بررسی و تشریح اساس تعدیل گری، میانجی گری و ادغام آن ها در مدل ترکیبی میانجی گری تعدیل شده است که برای محققان معماری و علاقه مند به آزمون مدل های پیچیده با روش مدل یابی معادلات ساختاری مفید خواهد بود. در همین راستا، مثالی از کاربرد این مدل ترکیبی در حوزۀ مطالعات محیط-رفتار ارائه شده است. در این مثالِ پژوهشی، رابطۀ چهار متغیر تراکم ادراک شده، احساس ازدحام درون خانه، قلمروپایی و تعاملات اجتماعی ساکنان مدنظر قرار گرفته و تمامی مراحل، از ارائۀ مدل مفهومی تا مدل برازش شده، در نرم افزار اسمارت پیالاس توضیح داده شده است. این پژوهش، به خوبی ضرورت توجه به هم زمانی تأثیر متغیرهای گوناگون را در مطالعات محیط-رفتار نشان میدهد؛ موضوعی که، با توجه به اهمیت استفاده از رویکرد انسان محور و طراحی برمبنای شناخت نحوۀ ادراک و ارزیابی افراد، در ادبیات علمی معاصر به توجه ویژۀ پژوهشگران نیاز خواهد داشت.
)