تحول‌شناسی مبانی نظری معماری و شهرسازی معاصر؛ گذار از گفتمان تأثیرپذیری به تأثیرگذاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد معماری اسلامی، دانشکده هنر و معماری اسلامی، دانشگاه بین المللی امام رضا ع، مشهد، ایران

2 استادیار معماری و عضو هیئت علمی گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران

3 دانشیار شهرسازی و عضو هئیت علمی گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران

چکیده

بررسی تاریخ معماری و شهرسازی نشان‌دهندۀ جایگاه منحصربه‌فرد مبانی نظری در انسجام‌بخشی به دانش آن‌ها در دوران‌ مختلف است؛ به‌طوری که ماهیت بین‌رشته‌ای معماری و شهرسازی باعث ایجاد ارتباطی چندسویه بین عواملی فرارشته‌ای و مبانی نظری آن‌ها شده است. پژوهش بنیادین پیش‌رو با هدف بررسی تطبیقی این عوامل در دوره‌های زمانی پیش از نوگرایی (مدرنیسم) تا به حال شکل گرفته است. بر این اساس، منابع کتابخانه‌ای مرتبط با روش کیفی گردآوری شده و تفسیر‌های ساختاری و الگوپردازانه با شیوۀ تحلیل گفتمان ارائه شده است. پرسش مهم این پژوهش الگوی تأثیرپذیری و تأثیرگذاری هم‌زمان این عوامل در دوران معاصر است. بر اساس یافته‌های این پژوهش، می‌توان نقش عوامل کلان فرارشته‌ای در شکل‌دهی گفتمان کلی معماری و شهرسازی را نظام‌مند، عامل‌شناسانه و مقایسه‌ای ادراک کرد. کاربرد مهم این یافته ها نخست در ساختاربخشی نظام‌مند اذهان پژوهشگران به صورتی جامع نگر، بین رشته‌ای و از جنس فلسفۀ علم است. همچنین، روند بنیادین این پژوهش، برای تبدیل گفتمان تأثیرپذیری از شرایط محیطی به تأثیرگذاری در آن، با آگاهی از عوامل ایجادی و تلاش برای بازتعریف روابط کارکردی آن‌ها مؤثر است.

کلیدواژه‌ها


ابل، کریس (1387). معماری و هویت. فرح حبیب (مترجم). تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، چاپ اول.
احمدی، بابک (1372). نگرش فلسفی به پست مدرن. آبادی، 3(10)، 34-41.
احمدی، بابک (1377). معمای مدرنیته. تهران: نشر مرکز، چاپ اول.
اردلان، نادر و بختیار، لاله (1380). حس وحدت: سنت عرفانی در معماری ایرانی. حمید شاهرخ (مترجم). اصفهان: نشر خاک.
ارژمند، محمود (1391). تأملی در مفهوم «هنر زمینه ساز». مشرق موعود، 6(21)، 27-45.
اسلامی،غلام‌رضا، درری جبروتی، احسان (1392). بهبود کیفی طراحی بر پایه مدیریت بهینه عوامل مؤثر. معماری ایرانی، (۳)،۶۷-۸۴.
اشرافی، نسیم (1396). مبانی نظری معماری و شهرسازی اسلامی (با تکیه بر نگرش سیستمی). تهران: جهاددانشگاهی.
اعوانی، غلامرضا (1382). مبادی هستی شناختی و معرفت‌شناختی نگاه نمادین به‌جهان. خیال، (5)، 42-53.
انصاری، ابراهیم (1389). درآمدی بر جامعه‌شناسی پسامدرن (فراتجدد). علوم اجتماعی شوشتر، 4(11)، 3-16.
اوستروفسکی، واتسلاف (1395). شهرسازی معاصر: از نخستین سرچشمهها تا منشور آن. لادن اعتضادی (مترجم ). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ایگلتون‌، تری‌ (1399). ایدئولوژی زیبایی‌شناسی. مجید اخگر (مترجم)، تهران: بیدگل، چاپ سوم.
آقاجری، هاشم (1380). دیالوگ سنت و مدرنیته. بازتاب اندیشه، 17، 35-44.
آنتونیادس، آنتونی‌سی (1393). بوطیقای معماری (آفرینش در معماری): تئوری طراحی. احمدرضا آی (مترجم). تهران: سروش، چاپ هشتم.
آیت‌اللهی‌، حبیب‌الله‌ (1399). مبانی نظری هنرهای تجسمی‌. تهران‌: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت‌)، چاپ پانزدهم.
بانی‌ مسعود، امیر (1392). معماری غرب: ریشه‌ها و مفاهیم. تهران: هنر معماری قرن، چاپ پنجم.
باومن، زیگموند (1384). اشارت‌های پست مدرنیته. حسن چاوشیان (مترجم). تهران: انتشارات ققنوس.
بحرینی‌، حسین‌ (1378). تجدد، فراتجدد و پس از آن در شهرسازی‌. تهران‌: دانشگاه تهران‌، چاپ پنجم.
بحرینی، حسین، بلوکی، بهناز و تقابن، سوده (1398). تحلیل مبانی نظری طراحی شهری معاصر. جلد اول، تهران: دانشگاه تهران، چاپ چهارم.
بذرگر،محمدرضا (1382). شهرسازی و ساخت اصلی شهر. شیراز: نشر کوشا مهر.
بل، سایمون (1386). منظر الگو، ادراک و فرایند، بهنازامین‌زاده (مترجم). تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوم.
بلخاریقهی، حسن (1388). مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی، دفتر اول و دوم: وحدت وجود و وحدت شهود، کیمیای خیال. تهران: سوره مهر.
بورکهارت، تیتوس (1365). هنر اسلامی زبان و بیان. مسعود رجب‌نیا (مترجم). تهران: سروش.
پاستر، مارک (1378). عصر دوم رسانهها. غلام‌حسین صالح‌یار (مترجم). تهران: مؤسسه ایران.
پاکزاد، جهانشاه (1386). سیر اندیشه‌ها در شهرسازی، جلد اول. تهران: انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید.
پاکزاد، جهانشاه (1390). سیر اندیشه‌ها در شهرسازی: از آرمان تا واقعیت. تهران: آرمانشهر.
پاکزاد، جهانشاه (1393). مبانی نظری و فرایند طراحی شهری. تهران: شهیدی، چاپ ششم.
پوپر، کارل (1392). حدس‌ها و ابطال‌ها. رحمت‌اله جباری (مترجم)، تهران: شرکت سهامی انتشار.
پوستیندوز، محمدمهدی (1375). گامی بهسوی چگونگی معماری الهی. تهران: مؤلف.
تافلر، الوین (1374). موج سوم. شهین‌دخت خوارزمی (مترجم). تهران: نشرخوارزمی.
ترنر، تام (1385). شهر همچون چشم انداز: نگرشی فراتر از نوگرایی (پست- پست مدرنیسم) به طراحی و برنامهریزی شهری. فرشاد نوریان (مترجم). حشمت‌الله نادرشاهی (ویراستار). تهران: شرکت پردازش و برنامهریزی شهری، چاپ دوم.
جمالی، فیروز و حیدری‌چیانه، رحیم (1380). بحثی درباره شهرسازی پست مدرن. دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 44(180-181)، 79-124.
جنکز، چارلز (1376). پست – مدرنیسم چیست ؟. فرهاد مرتضایى (مترجم). گناباد: مرندیز.
جهانبگلو، رامین (1374). مدرنیته: دموکراسی و روشنفکران. تهران: نشر مرکز، چاپ اول.
چالمرز، آلن‌فرانسیس (1396). چیستی علم درآمدی بر مکاتب علمشناسی فلسفی. سعید زیباکلام ( مترجم). چاپ هفدهم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، انتشارات سمت.
چرمفروش، سمانه (1389). معماری سیال. راه و ساختمان، (73)، 56-64.
حجت، عیسی (1382). بی‌ارزشی ارزش‌ها. هنرهای زیبا، (14)، 63-70.
حجت، عیسی (1384). هویت انسان‌ساز، انسان هویت‌پرداز (تأملی در رابطه هویت و معماری). هنرهای زیبا، (24)، 55-62.
حسن، ایهاب (1394). پست‌مدرنیسم کتابنامه‌ای نقدگونه. ترجمه مهتاب ملکوتی. در، لارنس کهون، از مدرنیسم تا پست‌مدرنیسم، ویراستاران: مسعود علیا، عبدالکریم رشیدیان. تهران: انتشارات نی، چاپ یازدهم..
حسینیزاده مهرجردی، سیده‌سعیده (1397). بازخوانی عناصر هویت‌بخش معماری و شهرسازی یزد در سفرنامه ابراهم جکسون. مطالعات ملی، 19(1)، 111-130.
حمزهنژاد، مهدی و رادمهر، مهسا (1396). تحلیل اصول فضایی و الگوگزینی بهینه در معماری الگوگرای معاصر ایران. مطالعات معماری ایران، 6(11)، 145-168.
خبازی، زوبین (1391). پارادایم معماری الگوریتمیک. مشهد: کتاب‌کده کسری، چاپ اول.
داریوش، بابک (1399). انسان، طبیعت، معماری. تهران: علم و دانش، چاپ ششم..
دهدار، مجتبی و دهدار، آرش (1397). برنامه درسی و هویت پست مدرن. روانشناسی، علوم اجتماعی و علوم تربیتی، 2(1)، 72-79.
رشیدیان، عبدالکریم (1393). فرهنگ پست مدرن. تهران: انتشارات نی.
رضوانی، مهران، خدادادحسینی، سیدحمید، آذر، عادل و احمدی، پرویز (1388). تأمّلی بر مبانی پارادایمیک و پارادایم نگاری در مطالعات میدان رشته‌ای، مطالعه موردی: بازاریابی کارآفرینانه. مطالعات میان رشتهای در علوم انسانی، 2(1)، 147-119.
رهنما، محمدرحیم و عطا، بهنام (1396). توسعه شهر ایرانی اسلامی و مدرنیته. راهبرد توسعه، 13(50)، 50-65.
رئیسی، محمدمنان (1395). علت کاویِ بحران هویت در معماری و شهرسازی معاصر ایران. هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 21(4)، 63-74.
زوستاک، ریک (1395). طبقه‌بندی علم: پدیده‌ها، داده‌ها، نظریه‌ها، روش‌ها، رویه‌ها. رضا مختارپور، علی‌اکبر خاصه (مترجمان). تهران: کتابدار.
زیاری، کرامت‌الله (1393). مکتبها، نظریهها و مدلهای برنامه و برنامهریزی منطقهای. تهران: دانشگاه تهران.
زیاری، کرامتالله و یوسفی، علی (1382). توسعه کالبدی تهران در فرایند مدرنیسم، پست مدرنیسم و جهانی شدن. مدرس علوم انسانی- برنامهریزی و آمایش فضا، 7(2)، 125-140.
زینلیان، مریم و کلانترزاده، محمدمهدی (1394). بررسی تطبیقی رابطه روایت و روایت‌گری در کیفیت فضایی معماری و سینما. اولین کنفرانس سالانه پژوهش‌های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، یزد، ایران.
ساعدسمیعی، اصغر و شعبان، محبوبه (1395). تحلیل رویکرد غیرخطی معماری پارامتریک در ایجاد الگوهای نماهای سیال و غیر خطی. کنفرانس بینالمللی مهندسی معماری و شهرسازی، تهران. https://civilica.com/doc/484399
ساعی، علی(1392). عقلانیت دانش علمی: روش‌شناسی انتقادی. تهران: آگاه.
سوادکوفیفر، ساسان (1392). مبانی نظری شهرسازی و معماری معاصر. تهران: دانشگاه امام حسین (ع).
شفیعی، مهرداد و منطقی، منوچهر (۱۳۹۳). توسعه فناوری در عصـر مفهـوم: تعـاریف، مفاهیم و الزامات. توسعه تکنولوژی صنعتی، (۲۳)، ۱-۱۰.
شکویی، حسین (1379). فلسفه جغرافیا. تهران: مؤسسۀ جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی. چاپ دهم.
سلطانی, مهرداد، منصوری، سیدامیر و فرزین, احمدعلی. (1391). تطبیق نقش الگو و مفاهیم مبتنی بر تجربه در فضای معماری. باغ نظر, 9(21), 3-12.
شهبازی، مریم (1398). مبانی نظری هنر: درس گفتارهایی در باب زیبایی‌شناسی، فلسفه هنر، جامعه‌شناسی هنر، نقد ادبی هنری، از فلاسفۀونان باستان تا هنرمندان و متفکران دوران. تهران: مارلیک.
ضیمران، محمد (1382). درآمدى بر نشانه‌شناسی هنر. تهران: نشر قصه.
طاهایی، عطااالله (1381). تحلیل پدیده معماری پست مدرن و نسبت آن با معماری معاصرایران. رسالۀ دکتری، دانشگاه تهران، تهران.
ع‍ب‍اس‍پ‍ور، م‍ج‍ی‍د (1366). ت‍ک‍ن‍ول‍وژی‌ و ج‍ه‍ان‌ ام‍روز. ت‍ه‍ران: ص‍درا.
عسکری، محسن و بهزادفر، مصطفی (1395). به سوی یک گونه‌شناسی الگو واره‌ای در معمـاری و شهرسـازی. روششناسـی علـومانسـانی، 89(22)، 195-228.
علیالحسابی، مهران و مرادی، سلمان (1388). بررسی سیر تحول و تکامل مفهوم هنر عمومی. نامه معماری و شهرسازی، 2(2)، 5-18.
عینیفر، علیرضا (1387). تحول نظریه‌های انسانی و محیط و نقش آن در تدوین دانش پایه معماری. اندیش‌نامه: مجموعه مقالات میان رشتهای شهر و معماری. تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی.
فتاحی، رحمتالله (1397). درآمدی بر نظریه داده‌ها: جستاری فلسفی و علمی درباره داده‌ها. تهران: نشر کتابدار، چاپ اول.
فتحی آشتیانی، علی و همکاران (1396). طرح پژوهشی «تاریخچه روانشناسی در ایران». تهران: کروه پیراپزشکی فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران.
فرهنگدوست، هادی (1400). ظرفیت‌های فنّاوری مدل‌سازی اطلاعات ساختمانی (BIM) در بهره‌گیری از مبانی نظری رسته ابنیه با محوریت رشته معماری. چشم‌انداز شهرهای آینده، 2(۴)، ۹۸-۷۵.
فرهنگدوست، هادی، فرکیش، هیرو و طبسی، محسن (1400). خاستگاه و ماهیت نظریۀ مولد، مبتنی بر تئوری طراحی، با تمرکز بر طراحی در رشته معماری. معماری، مرمت و شهرسازی رف، 1(2)، 98-123.
فرهنگدوست، هادی، نبوی، فائره و برقچی، معصومه (1399). ارائه الگوی هویت پایدار معماری، مبتنی برطراحی فرایندی. معماری شناسی، 3(15)، 68-89.
فلاحت، محمدصادق و شهیدی، صمد(1389). تحولات مفهوم و نقش آن در شکل‌گیری فضای معماری. هنرهای زیبا-معماری شهرسازی، 2(42)، 37-46.
فلامکى، محمدمنصور (1381). ریشه‌ها و گرایش هاى نظرى معمارى. تهران: نشر فضا.
فیروزی، محمدعلی، سجادیان، ناهید و علیزاده، هادی (1389). تحلیل و ارزیابی ویژگی‌های شهرسازی در دوران پست مدرنیسم. جغرافیا و برنامهریزی شهری چشم انداز زاگرس، 2(6)، 73-95.
قادری، حاتم (1386). اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم. تهران: انتشارات سمت، چاپ هشتم.
قاسمی، حمید (1400). مرجع پژوهش. ویرایش هجدهم. تهران: اندیشه آرا.
قبادیان، وحید (1383). مبانی و مفاهیم در معماری معاصر غرب. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
قربانی، رسول (1394). اصول و مبانی برنامه‌ریزی شهری. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
قطبی، علی‌اکبر (1387). مفهوم هویت و معماری امروز ایران. آینه خیال، 2(10)، 83-87.
ک‍اس‍ت‍ل‍ز، م‍ان‍وئ‍ل‌ (1380). ع‍ص‍ر اطلاع‍ات‌: اق‍ت‍ص‍اد، ج‍ام‍ع‍ه‌ و ف‍ره‍ن‍گ‌: قدرت هویت، جلد دوم. حسن چاوشیان، اح‍د ع‍ل‍ی‍ق‍ل‍ی‍ان‌ و اف‍ش‍ی‍ن‌ خ‍اک‍ب‍از (مترجمان). ت‍ه‍ران‌: طرح‌ ن‍و‏‫.
کاتسیماتایدز، آنتونی (1381). روح معماری در بنیان مدرنیسم. یلدا غفوریان (مترجم). آبادی، (37)، 8-15.
کاظمی، سیدعلی‌اصغر (1377). بحران جامعه مدرن: زوال فرهنگ و اخلاق در فرایند نوگرایی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
کرامتی, حمید، ستاری ساربان‌قلی، حسن و جوانپورهروی, عزیز (1400). الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی در حیطه مطالعات جامعه شناسی شهری بر اساس بازخوانی کتاب من لایحضره الفقیه. مطالعات جامعه شناسی، 14(52), 119-133.
کرباسیان، قاسم (1393). پست مدرنیسم. سایت رسمی پژوهشکده باقرالعلوم. http://pajoohe.ir/-Postmodernism__a-34822.aspx
کربن، هانری (1372). مبانی هنر معنوی. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
کریمی، علی (1392). حافظه جمعی و فرایند هویت‌یابی: تأملاتی سیاست‌گذارانه. مطالعات ملی، 14(2)،2-26.
الکساندر، کریستوفر (1381). معماری و راز جاودانگی. مهرداد قیومی بیدهندی( مترجم). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
کالینیکوس، آلکس (1382). نقد پست مدرنیسم. اعظم فرهادی (مترجم). مشهد: نیکا.
گرجیمهلبانی، یوسف (1389). معماری پایدار و نقد آن در حوزه محیط زیست. معماری و شهرسازی پایدار، 1(1)، 91-100.
گروتر، یورگ کورت (1375). زیباشناسی در معماری. جهانشاه پاکزاد و عبدالرضا همایون (مترجمان). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
گلابچی، محمود، و زینالی‌فرید، آیدا (1391). معماری آرکی تایپی (کهن الگویی)، الگوهای پایدار بنیادین. تهران: دانشگاه تهران.
گلشنی، مهدی (1379). علم و دین و معنویت در آستانه قرن بیست‌ویکم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
گلکار، کوروش (1378). تئوری‌های طراحی شهری: تحلیل گونه‌شناختی تئوری‌ها. صفه، 9(29)، 16-33.
گلکار، کوروش (1391). آفرینش مکان پایدار: تأملاتی در باب نظریه طراحی شهری. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، چاپ اول.
ریمر، بو و گیبینز، جان (1384). سیاست پست‌مدرنیته: درآمدی بر فرهنگ و سیاست معاصر. منصور انصاری (مترجم). تهران:گام نو، چاپ دوم.
لنگ، جــان (1391). آفرینش نظریه معماری، نقش علــوم رفتاری در طراحی محیط. علیرضا عینی‌فر( مترجم)، تهران: دانشــگاه تهران.
لیندبرگ، دیوید (1394). سرآغازهای علم در غرب. فریدون بدره‌ای (مترجم). تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
لیوتار، ژان‌فرانسوا (1394). پدیده شناسی. عبدالکریم رشیدیان (مترجم). تهران: نشر نی، چاپ سوم.
محمدپور، احمد (1387). ژان فرانسوالیوتار و پیدایش علوم اجتماعی پست مدرن: خاستگاه نظری و مبانی پارادایمیک. مجله علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 1(2)، 39-82.
محمودی، سیدامیرسعید (1378). آموزش روند معماری. هنرهای زیبا، (4و5)، 73-80.
مرادی، پرنا، کلهرنیا، بیژن و قنبری، نوذر (1397). ساختارگرایی و تأثیر آن بر شهرسازی. آمایش محیط، 11(42)، 187- 211.
مردمی، کریم و زندآوه، بهبود (1394). از عملکردگرایی تک بُعدی تا مکان‌گرایی چندظرفیتی. معماری و شهرسازی آرمان شهر، (15)، 93-103.
مصباحیجمشید، پرستو، سرمدی، محمدرضا، فرج‌اللهی، مهران، میردامادی، سیدمحمد و اسماعیلی، زهره (1395). وضعیت عقل، دین و علم در عصر پست مدرن و ملاحظات آن در تربیت معنوی با رویکرد انسان‌شناسانه. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 24(33)، 95-126.
مطلق، مهران و مطلق، مژگان (1387). مبانی نظری در معماری و شهرسازی: شهر و شهرسازی. تهران: مهران مطلق.
معماریان، غلامحسین و طبرسا، محمدعلی (1392). گونه و گونه‌شناسی معماری. معماری و شهرسازی ایران، (6)، 103-114.
معماریان، غلامحسین (1384). سیری درمبانی نظری معماری. تهران: سروش دانش.
موحد، علی، شماعی، علی و زنگانه، ابوالفضل (1391). بازشناسی هویت کالبدی در شهرهای اسلامی (مطالعه موردی: شهر ری). برنامهریزی منطقهای، 2(5)، 37-51.
مهدوی نژاد، محمدجواد (1383). معماری پیشرو و پیوند با گذشته: جستاری از منظر هویت بر آینده معماری کشورهای اسلامی. آبادی، (46)، 6-11.
مهدوینژاد، محمدجواد، بمانیان، محمدرضا، و خاکسار، ندا (1389). هویت معماری؛ تبیین معنای هویت در دوره‌های پیشامدرن، مدرن و فرامدرن. هویت شهر، 4(7)، 113-122.
میرجانی، حمید (1391). مکان معماری و معرفت تاریخی. شهر و معماری بومی، 2(3)، 7-18.
میرگذارلنگرودی، سیده‌صدیقه، نوروز برازجانی، ویدا، منصوری، بهروز و ضیمران، محمد (1398). روایت «دیگری» فهم معماری معاصر ایران در مواجهه با دیگری (از منظر معماران). باغ نظر، 16(77)، 59-72.
میلر، سام. اف (1383). روند طراحی. محمد احمدی‌نژاد و مهرنوش فخارزاده (مترجمان). تهران: نشر خاک، چاپ سوم.
نادری، فرح و مشعل‌پور، مرضیه (1391). اندیشه پست مدرنیسم وجایگاه زن. زن و فرهنگ، 4(13)، 43-56.
 نامور، مرجان و جدی‌ساروی، فاطمه (1398). مبانی نظری معماری و شهرسازی. عصر کنکاش، چاپ دوم.
نقره‌کار، عبدالحمید (1395). نسبت اسلام با فرایندهای انسانی فرا نظریه سلام (SALAM) طرح مدلی (بنیادی– کاربردی) در آثار هنری، معماری و شهرسازی از منظر اسلامی. پژوهشهای معماری اسلامی، 4(3)، 4-24.
نقی‌زاده، محمد و نجفی، مریم (1397). اصول شهرسازی ایرانی بر اساس «صد میدان خواجه عبدالله انصاری». هویت شهر, 12(33 ), 37-48.
نقی‌زاده، محمد (1385). معماری و شهرسازی اسلامی (مبانی نظری). راهیان، چاپ اول.
نقی‌زاده، محمد (1395). تحلیل و طراحی فضای شهری (مبانی، تعاریف، معیارها و شیوه‌ها). تهران: جهاددانشگاهی.
نقی‌زاده، محمد (1379). رابطه هویت سنت معماری ایران با مدرنیسم و نوگرایی. هنرهای زیبا، (7)، 79-91.
نزبیت، کیت (1397). نظریه‌های پسامدرن در معماری. محمدرضا شیرازی (مترجم). تهران: نشر نی، چاپ هشتم.
نوحی، سیدحمید (1374). پدیده اعوجاجی در تاریخ معماری معاصر ایران. مجموعه مقالات اولین کنگرۀ تاریخ معماری و شهرسازی ایران، جلد نخست. تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی.
نوذری، حسینعلی (1379). صورتبندی مدرنیته و پست مدرنیته: بسترهای تکوین تاریخی و زمینه‌های تکامل اجتماعی. تهران: نقش جهان‌مهر.
نورمحمدی، سوسن (1389). ضرورت درک سرشت فضای معماری با استناد بر رویکردهای معاصر مبتنی بر طبیعت.، هنرهای زیبا، (37). 49-58.
ویلیامز، کوین (1386). درک تئوری رسانه. رحیم قاسمیان (مترجم). تهران: ساقی.
هابرماس، یورگن (1370). معماری مدرن و پست مدرن. ترانه یلدا (مترجم). آبادی، (3)، 73-80.
هاسپرس، جان، و اسکراتن، راجر (1398). فلسفه هنر و زیبایی شناسی. یعقوب آژند (مترجم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
هدمن، ریچارد و یازوسکی، اندرو (1385). مبانی طراحی شهری. راضیه رضازاده و مصطفی عباس‌زادگان (مترجمان). تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
هلمن‌، لوئیس‌ (1385). الفبای معماری. محمد احمدی‌نژاد (مترجم). اصفهان‌: خاک‌.
Alexander, C., Neis, H., Anninou, A., & King, I. F. (1987). A new theory of urban design (Vol. 6). New York: Oxford University Press. .
 Bacon, E. N. (1974). Design of cities [1967]. London: Thamas and Hudson.
Batty, M. (2012). Building a science of cities. Cities29, S9-S16,1–8. http://doi.org/10.1016/j.cities.2011.11.008
Boelens, L., & De Roo, G. (2016). Planning of undefined becoming: First encounters of planners beyond the plan. Planning Theory15(1), 42-67. http://doi.org/10.1177/1473095214542631
Correa, C. (1983, July). Quest for identity. In Proceedings of the Seminar: Exploring Architecture in Islamic Cultures (Vol. 1).
Roo, D. G. (2010). Being or Becoming? That is the question!. Roo, G. de & Silva, E.(red.), APlanners’ EncounterwithComplexity, Aldershot: Ashgate Publishers. .
De Roo, G., Hillier, J., & Wezemael, J. Van. (2012). Complexity and spatial planning: introducing systems, assemblages and simulations. Complexity and Planning. Systems, Assemblages and Simulations, 1-37. http://doi.org/10.1017/CBO9781107415324.004.
Fram, S. M. (2013). The Constant Comparative Analysis Method Outside of Grounded Theory. Qualitative Report, 18(1), 1-25. https://doi.org/10.46743/2160-3715/2013.1569
Geertz, C. (1973). The interpretation of cultures (Vol. 5019). Basic books. .
Harvey, D (1991). the Condition of Postmodernity. Publisher: Wiley-Blackwell.
Healey, P. (2006). Urban Complexity and Spatial Strategies: Towards a Relational Planning for Our Times. Routledge. http://doi.org/10.1080/01944360701755584
Ihab, H (1985). The culture of postmodernism. Theory, Culture and Society, 2(3), 119-137. https://doi.org/10.1177/0263276485002003010
Jost, J. (2006). Postmodern analysis. Springer Science & Business Media.
 Kauffman, S., & Kauffman, S. A. (1995). At home in the universe: The search for laws of self-organization and complexity. Oxford University Press, USA.
Larsen, M. A. (2009). Comparative Education, Postmodernity and Historical Research: Honouring Ancestors. International Handbook of Comparative Education ,springer: Vol. 22, pp. 1045-1059.
Marsh. C. (2008). Postmodernism, symmetry, and cash value: An Isocratic model for practitioners. Public Relations Review34(3), 237-243.
Martinez. S. (2007). Postmodern Vs. modernism and city position. Technological Forecasting & Social Change, 74, 9-23.
Mückenheim, M., & Demel, J. (2012). Inspiration: Contemporary design methods in architecture. BIS Publishers.
Pinto, G., Vieira, A. P., & Neto, P. L. (2013). Parametric urbanism as digital methodology:An urban plan in Beijing. 121- 132.
Rossi, A. (1984). The Architecture of the city.Massachusetts.
Thot, E. L. (2002). Postmodernism for modernist public relations: the cash value and application of critical research in public relations. Public Relations Review, 28(3), 243-250
Van Pelt, T. (2000). Otherness. Postmodern culture, 10(2).