واکاوی نشانه‌های حکمت هنر اسلامی در معماری بومی همدان مورد مطالعه: آرامگاه ابن سینا و گنبد علویان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه هنر، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران،ایران

2 عضو غیرهیئت علمی دانشگاه فرهنگیان،همدان،ایران

چکیده

از عناصر اصلی و باارزشی که نقش اساسی و بنیادی در انتقال فرهنگ بومی ایفا می‌کند، بی‌شک معماری هر منطقه را می‌توان نام برد که در جهان مدرن امروزی، با ظهور فنّاوری و پیشرفت آن، بسیاری از این ارزش‌ها و الگوهای فرهنگی ایرانی ـ اسلامی در معماری بومی ایران به فراموشی سپرده شده است‌. هدف از این پژوهش بررسی نشانه‌ها و آثار حکمت هنر اسلامی در معماری بومی ایران در دو بنای ماندگار شهر همدان ـ گنبد علویان و آرامگاه ابن سینا ـ است‌. در راستای دستیابی به این هدف، در این نوشتار به شیوة توصیفی ـ تحلیلی به نشانه‌های حکمت هنر اسلامی و تجلی آن در معماری بومی این دو بنا پرداخته شده است‌. این تجلی را در عناصری چون، فرم، بافت، رنگ، مصالح و نقوش تزئینی می‌توان جست‌وجو کرد‌. یافته‌های پژوهش حاکی از وجود نشانه‌‏های یادشده در هر دو بنا است؛ اما گنبد علویان، به علت داشتن ویژگی‌های فرعی، نحوۀ پیدایش و تکامل بنا، این ارتباط را بهتر نشان می‌‏دهد‌. در نهایت، شایان توجه است که راز اصالت و ارزش معماری سنتی ایران توجه به معماری بومی و فرهنگ و هنر اسلامی بوده است‌.

کلیدواژه‌ها


منابع

آلپاگونوولو، آدریانو و همکاران (1384)‌. معماری بومی. علی‌محمد سادات افسری (مترجم). نشر فضا‌. چاپ دوم.
ابراهیمی، پروین (1382)‌. سیمای میراث فرهنگی استان همدان‌. سازمان میراث فرهنگی کشور‌، چاپ اول.
الرفاعی، انور (1392)‌. تاریخ هنر در سرزمین‌های اسلامی. عبدالرحیم قنوات (مترجم)‌. جهاد دانشگاهی‌.
 باحقیقت منگودهی، حمیدرضا, پرویزی، رضا, کریمی آذری، امیررضا و نمازی جوکندان، سپیده (1394)‌. بررسی میزان تأثیرگذاری عناصر معماری بومی بر سرزندگی شهروندان در محلات بافت قدیم رشت، نمونه موردی:محله ساغری سازان‌. مدیریت شهری، 14(40)، 269-284.
بانی مسعود، امیر‌ (1383)‌. بناهای یادمانی هوشنگ سیحون، مجلۀ معمار، 28‌، 146-152.
حاجی‌قاسمی، کامبیز‌ (1389)‌. گنجنامه، کتاب سیزدهم (مقابر و امامزاده‌ها)‌. مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی‌.
دهشیدی، رضا‌ (1389)‌. حجره حجره همه یاد خدا. فصلنامه فرهنگ پویا، 19، 107.
رکوعی، عزت‌الله‌ (1377)‌. سرزمین ما (مروری بر تاریخ و معماری ایران)‌. نشر کیوان‌.
شریعتی، علی‌ (1392)‌. بازشناسی هویت ایرانی-اسلامی. تهران‌: انتشارات الهام، چاپ دهم.
شفیعی ناطق، رسول (1391)‌. بازآفرینی اصول و مفاهیم معماری ایرانی اسلامی در راستای رفع بحران هویت در معماری. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه کردستان.
عرفانی‌زاده، زهرا، فرضیان، محمد و عرفانی‌زاده، معصومه (1392)‌. معماری بومی پاسخگوی نیاز امروز معماری‌. همایش ملی معماری، با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار‌. مشهد. https://civilica.com/doc/239435
قهرمانی، ندا (1396)‌. حکمت هنر اسلامی و تجلی آن در معماری بومی ایران؛ مطالعه موردی: معماری بومی کرمانشاه‌. سومین کنگرۀ بینالمللی علوم زمین و توسعۀ شهری و اولین کنفرانس هنر، معماری و مدیریت شهری، تهران‌.
مؤمنی دهقی، کورش‌ (1395)‌. بررسی رابطه فرهنگ با معماری و تاثیر آن در طرح آرامگاه بوعلی سینا همدان‌. معماری سبز، 3، 1-9.
نصر، سیدحسین (1375)‌. هنر و معنویت اسلامی‌. رحیم قاسمیان (مترجم)‌. انتشارات سوره‌.
نصر، طاهره (1386)‌. از هنر و هنر اسلامی‌. انتشارات نوید شیراز‌.
Nahchiri, A. (1992). Geography of Historical City. Tehran: Madreseh Press. [In Persian]