تزیینات و عناصر الحاقی به معماری اسلا‏می دورۀ قاجار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری معماری ، عضو هیئت علمی دانشگاه کردستان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکدۀ معماری، دانشگاه کردستان، کردستان، سنندج، ایران

چکیده

تزیینات همیشه جزئی جدایی‏ناپذیر از معماری ایران بوده است که در برخی از دوره‏های تاریخی ناچیز و کم‏اهمیت شمرده شده و گاهی در استفاده از آن به‏شدت افراط شده است. تزیینات معماری در دورۀ قاجار به‏واسطۀ ارتباط این دوره با غرب و با تقلید و تأثیرپذیری از هنر غربی تغییرات زیادی داشته است و معماران زیادی در این دوره به اروپا و کشور‏های غربی سفر ‏می‏کنند. بدین‏دلیل دورۀ قاجار را سرآغاز مدرنیته در ایران ‏می‏دانند. هنر و معماری غربی در این دوره به‏آرا‏می ‏در معماری اسلا‏می‏ دورۀ قاجار رخنه ‏می‏کند و رفته‏رفته این تأثیرپذیری بیشتر ‏می‏شود. هدف از این تحقیق شناخت تزیینات و عناصر الحاقی به معماری اسلا‏می ‏ایران است. روش تحقیق در این پژوهش به‏صورت تحلیلی و توصیفی و روش گردآوری داده‏ها به‏صورت اسنادی و کتابخانه‏ای بوده است. نتایج حاصل نشان ‏می‏دهد در این دوره عناصری چون سقف شیروانی، ستون در ورودی، گچ‏بری‏های پیچیده و آینه‏کاری به معماری اسلا‏می دورۀ قاجار اضافه شده است. همچنین، در کاشی‏کاری سعی شده از رنگ‏های بیشتری استفاده شود و رنگ غالب این دوره زرد و نارنجی است. تزیینات در این دوره در مقایسه با دوره‏های قبل از خود به‏ویژه دورۀ صفوی دچار نزول شده است و، در اکثر بنا‏های این دوره، همه نوع تزیینات در کنار هم مشاهده ‏می ‏شود.

کلیدواژه‌ها


احمدزاده، فرید، طالبی، مرضیه، سلحشور، علی‏اصغر و شواکندی، مهدیه (1398). گونه‏شناسی و تحلیل تزیینات حجاری مسجد جامع عتیق اصفهان با تأکید بر آثار دورة صفویه و قاجار. فصلنامۀ علمی نگره، 14(49)، 5-17.
ارمغان، مریم، سلطان‏زاده، حسین و ایرانی بهبهانی، هما (1394). بازتعریف نقش زن در خانواده و تأثیر آن بر تزیینات نقاشی و ساختار خانه‏های اعیانی تهران در دورۀ قاجار. باغ نظر، 12(34)، 11-24.
سجادی، فریبرز، رستمی، محسن و رستمی، ثریا (1393). ریشه‏های تاریخی چالش سنت و تجدد در معماری معاصر قاجاریه (1785-1925). نقش جهان، 4(2)، 76-85.
سلیمی، اسماعیل، صلح‏جو، جمیله و کریمیان، حسن (1398). مطالعه و تحلیل تزیینات معماری مسکونی اواخر عصر قاجار و دورۀ پهلوی شهر مهاباد. نگارینۀ هنر اسلامی، 6(18)، 17-40.
شاطری وایقان، امید و دبدبه، محمد (1398). ساختار معماری خانه‏های تاریخی ایران؛ دورۀ قاجار. شباک، 5(46)، 149-164.
غلامیان، مهشید، آقایزدانفر، سیدعباس و نوروزیان ملکی، سعید (1398). رهیافتی بر زیرساخت‏های مشترک نهفته در معماری اسلامی ـ ایرانی (مبتنی بر شواهدی از نماهای معماری دورۀ قاجار). پژوهش‏های معماری اسلامی، 7(25)، 3-24.
کریمیان، حسن و احمدی، عباسعلی (1396). گونه‏شناسی تزیینات منازل روستایی اصفهان در عصر قاجار. فصلنامۀ علمی نگره، 12(41)، 67-79.
کیانمهر، قباد، تقوی‏نژاد، بهاره و میرصالحیان، صدیقه (1394). گونه‏شناسی تزیینات قواره‏بری در فرم خورشیدی درها (مطالعۀ موردی: درهای بناهای سلطنتی دورۀ قاجار تهران). فصلنامۀ علمی نگره، 10(34)، 85-101.