تحولات آموزش معماری معاصر ایران؛ آموزش‌های منعطف تلفیقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معماری، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد معماری، گروه معماری، واحد کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی، کاشان، ایران

10.22133/isia.2024.423680.1063

چکیده

با وجود تحولات پی‌درپی شیوه‌های آموزشی در ایران و جهان، اتکای شرح دروس مصوب رشتۀ معماری بر محتوای ارائۀ دروس، هدف و منابع درسی در طی ویرایش‌های متنوعی که در سی‌سال گذشته انجام شده، نتوانسته به ارتقا و به‌روزرسانی کیفی آموزش و تناسب‌بخشی میان اشتغال و محیط یادگیری منجر شود. در نوشتار حاضر تلاش شده است ضمن بررسی ادبیات نقادانه پیرامون آموزش معماری معاصر، امکان‌سنجی به‌کارگیری راهبردهای کلان برنامه‌ریزی درسی در رشتۀ معماری با یکدیگر مقایسه شود. روش پژوهشِ توصیفی حاضر از جنبۀ هدف، کاربردی و به‌لحاظ برخورداری از کلام، قیاسی و استدلالی است و طیف تغییرات در بازه زمانی مدنظر از راهبردهای «پس‌رویداد» و «اقدام پژوهشی» در عرصۀ آموزش معماری برخوردار است. آموزش تلفیقی به‌منظور بستر منعطف‌تر و فراغت بیشتر از ماهیت مکان و محدودیت‌های ابزارهای موجود در محیط‌های دانشگاهی، امکان ارتباط بیشتر با افراد متخصص و بازار کار را فراهم می‌سازد. این ویژگی با گسترش هوش مصنوعی قادر است با مشاورۀ فردی برای دانشجویان، به بهینه‌شدنِ آموخته‌ها با نیازهای فضاهای اشتغال در تناسب بااستعداد هریک از متقاضیان تحصیل در رشتۀ معماری منجر شود.

کلیدواژه‌ها


اسلامی، سید غلام‌رضا (1393). رویکرد معرفت‌شناسانه به نقش دریافت‌های اشراقی در فرایند طراحی. چهارمین همایش آموزش معماری. تهران: دانشگاه تهران.
بانی مسعود، امیر (1388). معماری معاصر ایران؛ در تکاپوی بین سنت و مدرنیته. تهران: نشر هنر معماری قرن.
تکمیل همایون، ناصر (1385). آموزش‌وپرورش در ایران. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
حجت، عیسی (1381). حرفی از جنس زمان: نگاهی نو به شیوه‌های آموزش معماری در ایران. نشریۀ هنرهای زیبا، 1(12)، 50-58.
حجت، عیسی (1391). سنت و بدعت در آموزش معماری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رشیدی، زهرا (1402). تأملی بر تجارب دانشگاه‌های کشورهای پیش‌رو در زمینۀ آموزش تلفیقی؛ آموزه‌هایی برای دانشگاه‌های ایران. فصل‌نامۀ پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 29(1)، 27-52. Doi:  10.61838/IRPHE.29.1.2
زارع، ساسان و قضاوی‌زاده، مهدی (1400). رویکرد غایت‌گرایانه به علم دینی و ارائۀ الگوی دانشگاه مسئله‌محور. فصل‌نامۀ مدیریت اسلامی، 29(1)، 9-36.DOR: 20.1001.1.22516980.1400.29.1.1.3
سهرابی، منیره، یمنی‌دوزی سرخابی، محمد، فراستخواه، مقصود و حضرتی، حسن (1400). بررسی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری و تحول دانشگاه در ایران از تأسیس دانشگاه تهران تاکنون. علوم تربیتی، 28(1)، 185-206. Doi: 10.22055/edu.2020.25038.2468
سیمونی، پیونیک و عباسی، مریم (1401). ارزیابی آموزش از دیدگاه اساتید و دانشجویان در دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه هنر. نامۀ معماری و شهرسازی، 14(34)، 5-24 Doi: 10.30480/AUP.2020.2886.1579 .
شعاع اردبیلی، فرزان، رحمانی، جعفر و ویسی، غلامرضا (1398). طراحی و ارائۀ چارچوب مفهومی و مدل دانشگاه کارآفرین براساس نظریۀ داده‌بنیاد سیستماتیک. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 13(47)، 115-132Doi: 10.22034/jiera.2019.160732.1736 .
صارمی، علی‌اکبر (۱۳۸۹). تار و پود و هنوز...؛ سرگذشت من و معماری ما، تهران: نشر هنر معماری قرن.
طاقی، زهرا (1374). نگاهی به آموزش معماری در دوران معاصر. مجموعه مقالات کنگرۀ تاریخ معماری و شهرسازی ایران. ارگ بم-کرمان. جلد چهارم. سازمان میراث فرهنگی کشور.
طاقی، زهرا (1387). تأملی در تبعات رشد کمّی دورۀ کارشناسی معماری در دانشگاه‌های کشور، نشریۀ صفه، ۱۷(۴۶)، ۱۰۶-۱۲۳. DOR:  20.1001.1.1683870.1387.17.2.5.1
عزیزی، شادی (1389). ضرورت نظام منعطف آموزش معماری در راستای پاسخ‌گویی به چالش‌های جهانی و بومی پایداری. هویت شهر، ۴(۷)، ۴۳-۵۲DOR: 20.1001.1.17359562.1389.4.7.5.0 .
عسگری، علی (1401). مدل‌یابی آموزش معماری منعطف با بهره‌گیری از برنامه‌ریزی آموزشی نیمسال محور. اندیش‌نامۀ معماری، 2(3)، 81-100.Doi: 10.30480/ARCAND.2022.4166.1022
عسگری، علی (1402). آسیب‌شناسی برنامۀ آموزشی مقطع کارشناسی پیوستۀ مهندسی معماری از زاویه دید نیاز و اشتغال حرفه‌ای. رهبری آموزشی کاربردی، 4(3)، 181-195.Doi: 10.22098/AEL.2023.10931.1101
عینی‌فر، علیرضا (1387). نگاهی به تحولات آموزش معماری در ایران. معماری و فرهنگ، 10(34)، ۹۳-۹۷.
فراستخواه، مقصود (1391). برنامه‌ریزی آموزش عالی و چالش‌های میان‌رشته‌ای شدن. مطالعات
لعل‌بخش، عترت، قبادیان، وحید و عزیزی، شادی (1399). ارائۀ مدلی برای آموزش مشارکتی در طراحی معماری در دانشکده‌های ایران. دوماهنامه علمی ـ پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، ۱۱(۴۲)، ۳۱۷-۳۳۸. DOR: 20.1001.1.20086369.1399.11.42.14.5
ماحوزی، رضا (1399الف). همنشینی الگوی آموزش فرانسوی و ایدۀ وحدت ملی در آموزش نوین ایران: از مشروطه تا شهریور ۱۳۲۰. فصل‌نامۀ تحقیقات فرهنگی ایران، 13(1)، 73-96. Doi: 10.22035/jicr.2020.2315.2796
ماحوزی، رضا (1399ب). آیا تغییری در الگوی دانشگاهی در راه است؟ درنگی فلسفی بر ایده فلسفی دانشگاه در آینده پساکرونایی جهان. مجلۀ پژوهش‌های فلسفی، 14(31)، 279-304. Doi: 10.22034/jpiut.2020.39734.2551
ماه‌فر، مژده و شهبازی، بتول (1400). چگونگی طراحی و تدوین برنامۀ درسی آموزش عالی مبتنی بر اشتغال‌محوری در شاخۀ علوم تربیتی. نشریۀ مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 7(58)، 93-110.
محمدی روزبهانی، کیانوش (1388). پرورش تفکر میان‌رشته‌ای، پیش‌نیاز میان‌رشتگی در آموزش عالی با تأکید بر یادگیری مسئله‌محور. فصل‌نامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 1(2)، 103-125. Doi: 10.7508/isih.2009.02.006
محمودی، سید امیرسعید (1395). گامی به‌سوی تحول در برنامه‌ریزی آموزشی؛ بازنگری دروس دورۀ کارشناسی رشتۀ مهندسی معماری دانشگاه تهران، پنجمین همایش ملی آموزش معماری. تهران: دانشگاه تهران.
معظمی، منوچهر و آقا لطیفی، آزاده (1393). وردی که ندانستیم...؛ توسعۀ کمّی در فقدان توسعۀ کیفی در آموزش معماری، پنجمین همایش آموزش معماری، تهران: دانشگاه تهران.
منصوری، هاجر، یزد خواستی، علی و صادقی آرانی، زهرا (1402). توسعۀ الگوی فرایندی پیشران‌ها و پیامدهای تجاری‌سازی آموزش عالی: رویکرد نظریۀ داده‌بنیاد. رهبری آموزشی کاربردی، 4(3)، 56-72. Doi: 10.22098/AEL.2023.12836.1272
میرجلیلی، طیبه (1400). ارزیابی میزان کاربرد مهارت‌های اشتغال‌پذیر فارغ‌التحصیلان دختر رشتۀ معماری آموزشکدۀ فنی و حرفه‌ای دختران یزد. فصل‌نامۀ علمی کارافن، 18(4)، 297-315. Doi: 10.48301/KSSA.2022.296750.1641
وفامهر، محسن و صنایعیان، هانیه (1387). بررسی آموزش مدارس معماری و تکنیکی در ایران و جهان، سومین همایش آموزش معماری، تهران: دانشگاه تهران.
Asgari, A., Nasir Salami, S. M., Soltanzadeh, H., & Hashemzadeh Shirazi, H. (2020). An analysis of skills priorities in the architectural education system at the bachelor’s degree (Comparative Study of the Top Ten Architecture Schools of Iran and the World). Armanshahr Architecture & Urban Development12(29), 125-140.‏ Doi: 10.22034/AAUD.2020.102369.
BU Annual Report (2021). Retrieved from https://digital.bu.edu/wpcontent/uploads/2021/11/DLI-2021-Annual-Report. pdf .
Perz, R. (2010). Crossing boundaries for environmental science and management: combining interdisciplinary,interorganizational and international collaboration. Environmental Conservation, 37(4), 419–431. Doi: 10.1017/S0376892910000810
Seraji, F. (2022). What differences? Thematic analyses of blended learning researches in Iran. Open Learning: The Journal of Open, Distance and e-Learning37(4), 312-329.‏ Doi: 10.1080/02680513.2020.1803820.