شناخت و ارزیابی مؤلفه‌های مؤثر در رضایتمندی براساس رویکرد پدیدارشناسی در باغ موزۀ دفاع مقدس تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه غیاث الدین جمشید کاشانی، قزوین، ایران

2 استادیار گروه معماری و شهرسازی، دانشکده عمران و مکانیک، دانشگاه غیاث الدین جمشید کاشانی، قزوین، ایران

3 استادیار گروه معماری دانشگاه خاتم، دانشکده هنر و معماری، تهران، ایران

10.22133/isia.2024.426820.1064

چکیده

معماری تنها خلق فضایی برای زیستن و برقرارکنندۀ ارتباطات، تناسبات و نیازهایی این‌چنینی نیست. فضای معماری باید حسی را منتقل و انسان را درگیر خاطرات و رویاپردازی کند تا مخاطب خود را به اندیشیدن وادارد. صرفاً بنایی که دارای جداره، کف و سقف باشد و روح و اتمسفری در آن مستولی نباشد برآورده‌کنندۀ نیاز و احساسات آدمی نیست. بنابراین، ضروری است فضاهایی که این اتمسفر را پدید می‌آورند برای همراهی و هم‌‌آوایی دوجانبه میان انسان و محیط و همچنین پاسخ‌گویی به همۀ احتیاجات انسانی ایجاد شودن؛ بدین‌منظور می‌توان از مسیر پدیدارشناسانه برای رسیدن به این مقصود بهره برد. پدیدارشناسی روشی در معماری است که به همۀ حواس و ادراکات انسانی برای رسیدن به ساحتی معمارانه می‌پردازد. در این پژوهش، ابتدا به مطالعۀ پیشینۀ تحقیق و مبانی نظری پرداخته شده و از دل آن‌‌ها چهارچوب نظری تحقیق به‌دست آمده است. داده‌های پژوهش حاضر به روش ترکیبی کمّی ـ کیفی تجزیه‌ و تحلیل  شده است. در روش کمّی، با توجه به فرضیات تحقیق و مؤلفه‌‌ها و متغیر‌های مد‌نظر، پرسش‌نامه تهیه شده و داده‌های به‌دست‌آمده با حجم نمونۀ 331 نفر ازطریق نرم‌افزار اس‌پی‌اس‌اس و روش آزمون فریدمن ارزیابی شده است. در روش کیفی، تجزیه‌ و تحلیل  داده‌‌ها با بهره‌گیری از نرم‌افزار میک‌مک و تحلیل ماتریس تأثیرات متقاطع انجام شده است. نتایج حاصله نشان می‌‌دهند که عوامل مرتبط با دستۀ «برجای‌بودگی یا باشیدن» بیشترین تأثیر را در رضایتمندی بازدیدکنندگان دارد و سپس عوامل مربوط به «ناب‌آگاهی» و «تن و حواس» به‌ترتیب در اولویت‌های بعدی قرار دارند.

کلیدواژه‌ها


 

الکساندر، کریستوفر (1381). معماری و راز جاودانگی. ترجمۀ مهرداد قیومی بیدهندی. تهران: نشر دانشگاه شهید بهشتی.
ایروانی، محمود و خداپناهی، محمدکریم (1379). روانشناسی احساس و ادراک. تهران: نشر سمت.
پالاسما، یوهانی (1393). چشمان پوست، معماری و ادراکات حسی. ترجمۀ رامین قدس. تهران: نشر پرهام.
پرتوی، پروین (1387). پدیدارشناسی مکان. تهران: نشر فرهنگسرای هنر.
پورباقر، سمیه (1392). شناخت عوامل کالبدی مؤثر در ارتقا رضایتمندی دانش‌‌آموزان در فضاهای آموزشی. پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی.
ربانی گلپایگانی، علی (1387). پدیدارشناسی ادموند هوسرل و هرمنوتیک. نشریۀ اینترنتی کالم اسلامی، ش ۴۲، c.r.c.i.s/ www.noormags.com.
شــاهچراغی، آزاده و بندرآبــاد، علیرضــا (1394). محاط در محیط. کاربرد روانشناســی محیطی در معماری و شهرسازی. تهران: نشر جهاد دانشگاهی
شیرازی، محمدرضا. (1389). پدیدارشناسی در عمل (آموختن از تحلیل پدیدارشناختی پالاسما از ویلا مایرا). معماری و شهرسازی آرمان شهر، 3(4)، 125-133. SID. https://sid.ir/paper/202440/fa
ضرغامی، اسماعیل، خاکی، علی و سادات، سیده اشرف (۱۳۹۴). بررسی عوامل مؤثر در حس رضایت از محیط‌های مسکونی، اولین کنفرانس تخصصی معماری و شهرسازی ایران ،شیراز، https://civilica.com/doc/410973
فلاح، رقیه، یزدانی، محمدحسین و غفاری گیلانده، عطا (۱۳۹۵). بررسی و تحلیل معیارهای ( اجتماعی ـ اقتصادی، محیطی و کالبدی) رضایتمندی در محیط‌های مسکونی، نمونۀ موردی: سکونتگاه‌های غیررسمی محلۀ میراشرف شهر اردبیل، دومین کنگرۀ بینالمللی علوم زمین و توسعۀ شهری، تبریز. https://civilica.com/doc/526504
لیوتار، ‌ژان‌فرانسوا‌ (1375)‌. پدیده‌شناسی. ترجمۀ عبدالکریم ‌رشیدیان. تهران: نشر نی.
ماتیوس، ‌اریک (1389‌). درآمدی ‌بر ‌اندیشه‌های ‌مرلوپونتی. ترجمۀ رمضان برخورداری. تهران: نشر گام نو.
نوربرگ شولتز، کریستین (1381). معماری، حضور، زبان، مکان. ترجمۀ علیرضا سیداحمدیان. تهران: نشر معمار.
نوربرگ شولتز، کریستین (1382). معماری معنا و مکان. ترجمۀ ویدا نوروز برازجانی. تهران: نشر جان جهان.
هایدگر،‌ مارتین (1385). «ساختن، ‌باشیدن، ‌اندیشیدن» ‌در ‌نیچه ‌و ‌دیگران. هرمنوتیک مدرن. ترجمۀ بابک‌ احمدی ‌و ‌دیگران، ‌تهران: ‌نشر ‌مرکز.
هایدگر،‌ مارتین‌(1382). سرآغاز کار هنری. ترجمۀ پرویز ضیاءشهابی. تهران: نشر هرمس.
Adriaanse, C. C. M. (2007). Measuring residential satisfaction: a residential environmental satisfaction scale (RESS). Journal of housing and the built environment22(3), 287-304.‏ DOI:10.1007/s10901-007-9082-9
Andersson, M., Larsson, J. P., & Wernberg, J. (2018). Urban preferences, amenities and age: Exploring the spatial distribution of age in Stockholm from 1991 to 2011. Regional Science Policy & Practice10(4), 367-381.‏ https://doi.org/10.1111/rsp3.12150
El-Khoury, R., & Lee, J. H. (2006). See through Ledoux: architecture, theatre, and the pursuit of transparency.‏
Knox, P. L., & Marston, S. A. (2003). Human Geography: Place and Region in Global Context. New Jersey Pearson Education Ine.
Marans, R. W., & Couper, M. (2000, March). Measuring the quality of community life: a program for longitudinal and comparative international research. In Proceedings of the second international conference on quality of life in cities (Vol. 2, pp. 267-276).‏
Pérez-Gómez, A. (2006). The City is not a Post-Card: The Problem of Genius Loci. Arkitektur n. 04, 2007, p. 43-47. (this lecture was delivered at the sverre fehn symposium at mamar in may.
Seamon, David. (1998). Concretizing Heidegger´s Notion of Dwelling: The Contributions of Thomas Thiis-Evensen and Christopher Alexander. Cloud-Cuckoo-Land: International Journal of Architectural Theory. http://www.theo.tu-cottbus.de/Wolke/eng/Subjects/982/Seamon/seamon_t.html