ارزیابی منظر شهری با تأکید بر نقش نورپردازی در تقویت حیات شبانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد معماری منظر، دانشگاه خاتم، تهران، ایران

2 استادیار گروه معماری، دانشگاه خاتم، تهران، ایران

چکیده

شهر در شب با حضور انسان تعریف می‌شود و به این سبب نوع طراحی و پرداختن به کیفیت فضاهای شهری می‌تواند خاطره‌ساز شود و در حافظۀ جمعی شهر بنشیند و جاذب جمعیت شهروندان باشد؛ لذا یکی از شاخصه‌های کیفیت محیط در شب، نورپردازی منظر شبانه است که محیط را با تفسیری متفاوت از آنچه در روز مشاهده می‌شود نمایان می‌سازد؛ ازاین‌رو شهر و فضاهای مختلف شهری به‌صورت مجرد، نیاز به روش‌ها و فنون مختلف نورپردازی و استفادۀ صحیح از ویژگی‌های نور دارند. پژوهش پیش‌رو با استفاده از روش تحقیق تحلیلی ـ توصیفی و با هدف معرفی ضرورت وجود نور و بیان اصول نورپردازی به‌‌منزلۀ یکی از اصلی‌ترین عناصر منظر شهری با درنظرگرفتن ابعاد عینی، ذهنی و زیباشناسانه در راستای ارتقای حیات شبانۀ شهر و توقعاتی که از محیط انتظار می‌رود انجام شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند چنانچه به نورپردازی، هم به‌‌منزلۀ یک فعالیت تزئینی و هم به‌‌منزلۀ راهکاری مؤثر در معماری مجدد شهرها به هنگام شب توجه شود، ضمن احیای منظر شبانۀ شهری، ‌حضور ‌شهروندان ‌در ‌فضاهای شهری را در پی خواهد داشت و بر اثر تعامل شهروندان با یکدیگر و فضاهای شهری، رویدادها و فعالیت‌هایی شکل می‌گیرد که‌ توسعۀ کیفیت محیط شهری را به‌دنبال خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها


پاکزاد، جهانشاه (1386). راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران. تهران: انتشارات شهیدی، وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت شهرسازی و معماری.
پاکزاد، جهانشاه و سوری، الهام (1390)، نورپردازی شهری و روش‌های آن، معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، ۴(۶): ۱۳-۲۰.
حبیبی، امین (1388). تحولات مفهومی منظر، فصل‌نامۀ منظر، ۱(۳)، ۷۰ -۷۱.
حدادی، پریسا و قنبری مطلق، مهران (1396). نورپردازی مدرن و هویت فضای شهری، چهارمین کنفرانس ملی توسعۀ پایدار در علوم جغرافیا و برنامهریزی، معماری و شهرسازی.
حسنی، علیرضا و هاشمی فدکی، الهه سادات (1392). ایجاد سرزندگی شبانه شهری با رویکرد طراحی فضاهای 42 ساعته، نمونۀ موردی خیابان آزادشهر مشهد، همایش ملی معماری، شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار.
رسول‌پور، اعتصام و طهماسبی، (1397). ارزیابی تأثیر مؤلفه‌های کیفیت محیطی بر الگوهای رفتاری در فضاهای فیزیکی شهری (نمونۀ موردی: خیابان ولی عصر(عج) تهران)، مطالعات محیطی هفت حصار.
رضوان، محمد و خیری، عبدالله (1389). سیمای شبانۀ ضرورت انطباق تصویر روز با نورپردازی شهر، منظر، شماره 77،‌ ص ۷۸-۷۹.
سعیدی رضوانی، نوید و توکلی، سپیده (1385). از ضد شهرسازی تا شهرسازی طبیعی شهروندگرا، کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری.
سهرابیان، گودرز و حبیب، فرح (‌1394). تبیین مؤلفه‌های زیبایی‌شناختی منظر شبانۀ شهر، نشریۀ مدیریت، ۱۴(۴۱)، ۱۸۷-۲۰۴.
فرهادی، لاله و میلادی، مهدی (1390). مروری بر سه رویکرد نوسازی شهری، نشریۀ تفکر معماری، پیاپی24.
لینچ، کوین (1374). سیمای شهر، ترجمۀ منوچهر مزینی، دانشگاه تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ تهران.
نقی‌زاده، محمد (1381). تاثیر معماری و شهر بر ارزش های فرهنگی. نشریۀ هنرهای زیبا، 11(۱۱)، ۶۲-۷۴.
الیاسی و ابراهیمی (1393). هویت شهر وکیفیت منظر شبانه، نیازمند طراحی مناسب (مهاباد)، فصل‌نامۀ علمی آموزشی شهراندیشان، ۳(۲).
Chatterton, P., & Hollands, R. (2002). Theorising urban playscapes: producing, regulating and consuming youthful nightlife city spaces. Urban studies39(1), 95-116.‏
Kreitzman, L. (1999). The 24 hour society. London: Profile Books.
Proshansky, H. M. (1983). Place identity: Physical world socialisation of the self. J. Environmental Psychology3, 299-313.‏
Van Liempt, I., & Van Aalst, I. (2012). Urban surveillance and the struggle between safe and exciting nightlife districts. Surveillance & Society9(3), 280-292.‏